Warunki ogłoszenia upadłości konsumenckiej jeszcze do niedawna sprowadzały się do szczegółowej weryfikacji przyczyn powstania niewypłacalności u dłużnika. Dzieliły się one na dwa rodzaje. Po pierwsze, na te, których wystąpienie na pewno spowodowało oddalenie wniosku o upadłość konsumencką. Po drugie, na takie, które mogły doprowadzić do oddalenia wniosku, chyba że dłużnik mógł skorzystać z odpowiednich klauzul.
Powyższe reguły związane z upadłością konsumencką uległy radykalnej zmianie w dniu 24 marca 2020 r. Od tego dnia zaczęły obowiązywać nowe zasady związane z ogłoszeniem upadłości i ostatecznie – uzyskaniem oddłużenia.
Kryterium podstawowym, które nie uległo zmianie i od którego należy zacząć rozważania dotyczące upadłości konsumenckiej, jest zdolność do jej ogłoszenia i stan niewypłacalności.
Konsumencka zdolność upadłościowa
Upadłość konsumencką może ogłosić dłużnik, który jest osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej. Tym samym, jest konsumentem. Osoby prowadzące działalność gospodarczą lub wspólnicy spółek osobowych mogą ogłosić upadłość, ale na tzw. zasadach ogólnych przewidzianych dla firm. Warto też dodać, że zdolność w zakresie upadłości konsumenckiej posiadają członkowie zarządu spółek kapitałowych. Warunkiem jest jednak to, aby nie posiadali oni odrębnie założonych firm (np. działalności gospodarczej).
Jeśli jesteś przedsiębiorcą sprawdź jak wygląda upadłość firmy!
Niewypłacalność podstawowym warunkiem upadłości konsumenckiej
Ogłoszenie upadłości konsumenckiej możliwe jest wobec takiego dłużnika, który popadł w stan niewypłacalności. Nie ma zatem możliwości prowadzenia postępowania upadłościowego wobec osoby, która reguluje swoje zobowiązania.
Dłużnik jest niewypłacalny, jeśli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Dla osób mających wątpliwości, czy został osiągnięty tenże stan pomocne może być domniemanie. Uznaje się, że dłużnik stał się niewypłacalny, gdy opóźnienie w spłatach zobowiązań przekracza trzy miesiące.
Czy domniemaniem należy sugerować się każdorazowo weryfikując stan niewypłacalności? Odpowiedź brzmi: nie. Z punktu widzenia ustalenia tegoż warunku kluczowa jest utrata zdolności do wywiązywania się z płatności. Co więcej, dla zaistnienia niewypłacalności wystarczy jedno nieregulowane zobowiązanie. Możliwa jest zatem sytuacja, w której dłużnik posiada dziesięciu wierzycieli, traci stałe źródło dochodu i nie jest w stanie wywiązać się nawet z jednego zobowiązania, by ostatecznie mógł skutecznie ubiegać się o ogłoszenie upadłości.
Przesłanki a nowelizacja – co się zmieniło po 24 marca 2020 r.?
Wraz z nowelizacją przepisów prawa upadłościowego dłużnik chcący uzyskać postanowienie o upadłości nie musi spełniać żadnych dodatkowych warunków poza ww., czyli stanem niewypłacalności i statusem konsumenta. Nie oznacza to jednak, że upadły może być jednocześnie pewny oddłużenia, jak miało to miejsce w okresie do 24 marca 2020 r. Ogłoszenie nowej upadłości konsumenckiej nie musi być równe umorzeniu zobowiązań.
Jeśli chcesz poznać szczegółowo zmiany w przepisach, to zachęcam do zapoznania się z artykułem: Upadłość konsumencka 2020 – wszystko o zmianach.
Na etapie ogłaszania upadłości konsumenckiej sąd nie będzie badał przyczyn powstania stanu niewypłacalności. Okoliczności te będą brane pod uwagę wraz z końcem postępowania upadłościowego z udziałem syndyka. Postępowanie upadłościowe będzie mogło zakończyć się w następujący sposób:
- poprzez automatyczne oddłużenie;
- w rezultacie warunkowego oddłużenia;
- na skutek wykonania planu spłaty wierzycieli w okresie do 3 lat lub od 3 do 7 lat;
- odmową oddłużenia.
Kiedy sąd automatycznie oddłuży upadłego?
Gdy stwierdzi, że upadły wykazuje trwałą niezdolność do wykonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty wierzycieli. Przykładem takiej sytuacji mogą być poważne problemy zdrowotne lub podeszły wiek.
Co oznacza warunkowe umorzenie zobowiązań?
Warunkowe umorzenie zobowiązań oznacza, że niezdolność do wykonywania dalszych spłat nie ma charakteru trwałego, np.: upadły nie może podjąć zatrudnienia z uwagi na konieczną, kilkumiesięczną rehabilitację. Jeśli jego sytuacja nie ulegnie zmianie przez 5 kolejnych lat, to dochodzi do oddłużenia. W innym przypadku sąd może postanowić o planie spłaty wierzycieli.
Plan spłaty wierzycieli
Długość trwania planu spłaty wierzycieli w istocie zależy od tego jakie są przyczyny powstania stanu niewypłacalności. Jeśli stan ten powstał na skutek umyślnego działania lub rażącego niedbalstwa, to sąd może ustanowić dalsze spłaty na okres od 3 do 7 lat. Jeśli wobec upadłego nie występują te okoliczności, to plan spłaty powinien trwać maksymalnie do lat 3.
Czym jest umyślne działanie?
Wina umyślna powinna być rozpatrywana poprzez pryzmat zamiaru, który ostatecznie skutkuje niewypłacalnością lub powiększeniem tego stanu. Umyślnym działaniem nie będzie zaciąganie kredytu w momencie, gdy dłużnik posiada realne szanse na spłatę zobowiązania (np. ma stały dochód, który wystarczy na zaspokojenie wierzyciela).
Przykładową sytuacją, którą można skorelować z umyślnym doprowadzeniem do niewypłacalności będzie:
zaciąganie zobowiązań bez żadnych szans na ich spłatę i równoczesne wyzbywanie się posiadanego majątku (np. poprzez darowiznę lub sprzedaż po zaniżonej wartości).
Co to jest rażące niedbalstwo?
Przez rażące niedbalstwo należy rozumieć nadmierne odstępstwo od pewnego kanonu zachowań w określonej sytuacji. Przykładem rażącego niedbalstwa może być:
zadłużenie się na taką skalę, że co miesięczna obsługa zobowiązań przewyższa dochody dłużnika.
Kiedy nastąpi odmowa oddłużenia w upadłości konsumenckiej?
Odmowa oddłużenia skutkuje brakiem umorzenia zobowiązań upadłego. Do odmowy dojdzie wtedy, kiedy upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób celowy, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku oraz celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań. Podobnie zakończy się procedura, jeśli w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w stosunku do upadłego prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań.
Do oddłużenia może dojść, mimo celowego doprowadzenia do niewypłacalności lub wcześniej już prowadzonego postępowania upadłościowego, jeśli w sprawie zachodzą tzw. klauzule rozsądku.
Czym są klauzule rozsądku?
Klauzule rozsądku odnoszą się do zasad humanitaryzmu oraz słuszności. Stanowią mechanizm umożliwiający sądom indywidualne rozpatrywanie każdej ze spraw w przedmiocie oddłużenia upadłego. Tym samym, poczynione przez dłużników błędy mogą im zostać “wybaczone”, jeśli ich indywidualny charakter jest w pewien sposób uzasadniony kontekstem sprawy.
Sprawdź w jaki sposób pomagamy w nowej upadłości konsumenckiej!
Podsumowanie
Dłużnik zainteresowany upadłością konsumencką powinien pamiętać, że okoliczności towarzyszące powstaniu niewypłacalności nie mają wielkiego wpływu na ogłoszenie upadłości. Do tego konieczne jest spełnienie jedynie dwóch warunków:
- zdolność w zakresie upadłości konsumenckiej;
- stan niewypłacalności.
Spełnienie tych przesłanek i uzyskanie postanowienia o upadłości nie oznacza jednak końca problemów z długami. Ostatecznie, po zakończeniu postępowania z udziałem syndyka, upadły musi wykazać, że spełnia kolejne warunki:
- niewypłacalność nie jest skutkiem jego celowego działania i w ten sposób nie dochodziło do jej pogłębiania;
- nie było wcześniej prowadzone postępowanie upadłościowe, w którym doszło do całkowitego lub częściowego oddłużenia.
Jeśli celem sądu byłoby ustanowienie planu spłaty wierzycieli, to jego długość zależna jest od rzetelności płatniczej dłużnika. Ocena jest dokonywana pod kątem stopnia zawinienia w powstaniu stanu niewypłacalności.
Co robić, gdy masz wątpliwości co do upadłości konsumenckiej?
Zalecamy każdorazowo konsultować sprawę ze specjalistami zajmującymi się tego typu sprawami. Możesz tego dokonać telefonując bezpośrednio do naszej kancelarii: 58 380 26 56! Zachęcamy również do śledzenia naszego bloga skupionego na zagadnieniach związanych z oddłużeniem konsumentów.
Więcej na stronie www.upadlosc-kancelaria.pl!
Autor artykułu
Filip Kozik – doradca restrukturyzacyjny, syndyk, specjalizujący się w sprawach z zakresu prawa upadłościowego i restrukturyzacyjnego.