Upadłość firmy powszechnie kojarzona jest z zaprzestaniem prowadzenia działalności gospodarczej na skutek nieradzenia sobie z długami. Wysoka konkurencja na rynku, koszty, a czasami nawet zdarzenia losowe potrafią doprowadzić do przysłowiowej „plajty”. W trudnej sytuacji finansowej częstą praktyką jest zawieszanie działalności gospodarczej (m.in. w celu niepłacenia składek na ZUS) lub wykreślanie jej z właściwego rejestru (CEDIG). Jak pokazuje nasze doświadczenie, ok. 1/10 przedsiębiorców zdaje sobie sprawę z tego, że ma obowiązek złożenia wniosku o upadłość firmy, w dodatku w konkretnym terminie. Zamknięcie działalności uniemożliwia tę czynność, natomiast niedopełnienie wspomnianego obowiązku może wiązać się z odpowiedzialnością, m.in. karną.
Kiedy powinno dojść do upadłości firmy?
Podstawą do ogłoszenia upadłości firmy jest niewypłacalność. Według ustawy Prawo upadłościowe dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, czyli takich których termin płatności już minął. Domniemywa się, że dłużnik utracił tę zdolność, jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań pieniężnych przekracza trzy miesiące. Obowiązkowy termin na złożenie wniosku o upadłość firmy wynosi 30 dni od nastąpienia stanu niewypłacalności.
Ustawa wprowadza również drugą definicję dotyczącą osób prawnych (spółka z o.o. i spółka s.a.) i tzw. ułomnych osób prawnych (np. spółka jawna). Zgodnie z brzmieniem tego przepisu, dłużnik jest niewypłacalny także wtedy, gdy zobowiązania pieniężne przekraczają wartość jego majątku, a stan ten utrzymuje się przez okres przekraczający 24 miesiące.
Prowadzisz spółkę z o.o.? Więcej na temat upadłości spółki z ograniczoną odpowiedzialnością!
Inne warunki ogłoszenia upadłości firmy
Stan niewypłacalności jest podstawowym kryterium determinującym do podjęcia odpowiednich kroków zaradczych w postaci złożenia wniosku o upadłość firmy, lecz nie jedynym.
Wielość wierzycieli
Kolejnym z warunków jest posiadanie co najmniej dwóch wierzycieli. Zgodnie z ustawą, postępowanie upadłościowe ma na celu wspólne dochodzenie roszczeń przez wierzycieli. Tym samym, przedsiębiorca posiadający jednego wierzyciela nie ogłosi upadłości swojej firmy.
Majątek wystarczający na pokrycie kosztów postępowania upadłościowego i częściową spłatę wierzycieli
Niewypłacalny przedsiębiorca powinien posiadać majątek wolny od zabezpieczeń (np.: hipoteki, zastawu), który pozwoli pokryć koszty postępowania upadłościowego i częściowo pozwoli na pokrycie zobowiązań względem wierzycieli.
Jeśli przedsiębiorca takiego majątku nie posiada, to jego wniosek z pewnością zostanie oddalony z uwagi na tzw. ubóstwo masy upadłości.
Jestem niewypłacalnym przedsiębiorcą, ale mam jednego wierzyciela lub nie mam majątku – co dalej?
Niewypłacalna firma, a jeden wierzyciel
Jak zostało wspomniane wcześniej, niewypłacalny przedsiębiorca powinien mieć co najmniej dwóch wierzycieli. Co jeśli występuje jeden wierzyciel? W takiej sytuacji rozwiązaniem będzie upadłość konsumencka.
Aby osoba prowadząca działalność gospodarczą mogła ogłosić upadłość konsumencką, powinna najpierw wyrejestrować swoją firmę z rejestru. Dopiero wtedy nabywa zdolność w zakresie upadłości osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej.
Niewypłacalna firma, a brak majątku
Należy zwrócić uwagę, że brak majątku nie zwalnia dłużnika ze złożenia wniosku o upadłość firmy, jeśli przedsiębiorstwo popadło w stan niewypłacalności.
Pomimo, że zostanie on oddalony z uwagi na tzw. ubóstwo masy upadłościowej, dłużnik będzie miał wówczas większe szanse na oddłużenie w późniejszym postępowaniu upadłościowym wobec osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej, ponieważ dopełni obowiązku wynikającego z ustawy.
W przypadku niezłożenia wniosku o upadłość firmy w odpowiednim terminie, przedsiębiorca lub osoba pełniącą funkcję członka zarządu (np. spółce z o.o.) może ponosić sankcje wynikające z odpowiedzialności o charakterze cywilnym, karnym, podatkowym, a w przypadku członków zarządu może dojść do egzekwowania zobowiązań przez wierzyciela z majątku osobistego w związku z art. 299 KSH.
Co w sytuacji, gdy sąd ogłosi upadłość firmy?
W sytuacji, gdy dłużnik spełnia ww. przesłanki, to sąd wydaje postanowienie o ogłoszeniu upadłości. Jednocześnie do postępowania przystępuje syndyk, którego zadaniem będzie zarządzanie przedsiębiorstwem oraz likwidacja masy upadłości, czyli aktywów dłużnika. Do majątku zalicza się m.in. nieruchomości, czy cenne ruchomości, a także przysługujące mu wierzytelności. Poprzez ich spieniężenie dochodzi do pokrycia kosztów upadłości oraz zaspokojenia wierzycieli.
Warto jednak pamiętać, że w przypadku utraty nieruchomości faktycznie zamieszkiwanej przez osobę fizyczną, która jest upadłym, możliwe jest uzyskanie środków na najem innego lokalu mieszkalnego na okres od 1 roku do 2 lat. W przypadku upadłości osoby fizycznej możliwe jest również uzyskanie oddłużenia w momencie zakończenia postępowania upadłościowego.
Alternatywy?
Alternatywą dla niewypłacalnego przedsiębiorstwa może okazać się restrukturyzacja firmy. Z uwagi na to, że w naszym zespole występuje licencjonowany doradca restrukturyzacyjny, to za jego pomocą możliwe jest przeprowadzenie wszystkich z czterech postępowań restrukturyzacyjnych.
Autor artykułu
Filip Kozik – doradca restrukturyzacyjny i syndyk. Specjalizuje się w sprawach na gruncie prawa upadłościowego i restrukturyzacyjnego. Świadczył usługi niewypłacalnym konsumentom, a także przedsiębiorstwom.