Upadłość konsumencka w 2020 roku będzie diametralnie inna od tej, którą znamy dotychczas. Spowodowane jest to nowelizacją prawa upadłościowego mocno ingerującą w postępowanie skierowane do osoby fizycznej nieprowadzącej działalności gospodarczej.
Zmiany w „upadłości konsumenckiej 2020” mają swoje plusy i minusy. O tym czego mogą spodziewać się osoby zainteresowane uzyskaniem oddłużenia w poniższym artykule. Analizie zostały poddane jedynie najistotniejsze zmiany z punktu widzenia samego konsumenta.
Upadłość konsumencka 2020 i zasady prowadzenia postępowania
W obowiązującym stanie prawnym i na dzień przygotowywania niniejszego artykułu, upadłość konsumencką mogą ogłosić osoby, wobec których nie znajdują zastosowania przepisy działu II tytułu I części pierwszej ustawy Prawo upadłościowe. Regulacje te rozstrzygają zasady prowadzenia postępowania m.in. wobec przedsiębiorstw.
Z dniem 24 marca 2020 r. sąd będzie mógł zdecydować o upadłości konsumenta, którego postępowanie będzie toczyło się według przepisów przewidzianych dla firm. Decydując się na taki krok bierze pod uwagę rozmiar majątku upadłego, liczbą wierzycieli oraz inne przewidywania co do zwiększonego stopnia skomplikowania sprawy. Niemniej, wobec konsumenta nie będzie stosowany wymóg posiadania majątku o odpowiedniej wartości.
Kolejnym z możliwych wariantów jest tzw. uproszczona upadłość konsumencka. Wariant ten będzie możliwy jedynie wtedy, gdy stopień skomplikowania sprawy nie uzasadnia procedowania na zasadach ogólnych. Ma to miejsce m.in. wtedy, kiedy upadły posiada niewielu wierzycieli i znikomy majątek. Istotną informacją jest to, że sąd nie powołuje sędziego-komisarza, a zdecydowaną większość zadań przejmuje syndyk. Instytucją kontrolującą jego pracę jest skarga.
Trzecim rozwiązaniem, z którego może skorzystać sąd rozpoznający wniosek, i o które może wnioskować też sam dłużnik, jest skierowanie sprawy do zawarcia układu na zgromadzeniu wierzycieli, bez ogłaszania upadłości. Postępowanie to będzie odbywało się w dużej mierze poza sądem, a pod okiem doradcy restrukturyzacyjnego. Celem będzie zawarcie układu (porozumienia) z wierzycielami w celu dalszej spłaty zobowiązań na nowych (możliwych do zrealizowania) warunkach. Istotne jest jednak to, aby dłużnik posiadał odpowiednie możliwości zarobkowe.
Jakie przepisy nie będą stosowane w nowej upadłości konsumenckiej?
Art. 491(2) PU wraz z dniem 24 marca 2020 r. zyska nowe brzmienie. Będzie on jasno wskazywał, że w upadłości konsumenckiej:
art. 21, art. 25, art. 145, art. 151–155, art. 163, art. 164, art. 168 ust. 1–3 i 5, art. 176 ust. 2, art. 244, art. 245, art. 253–264, art. 307 ust. 1, art. 337–339, art. 343 ust. 1a, art. 346 ust. 2 i art. 347–356 oraz art. 358–366 nie stosuje się. Przepisy art. 13, art. 22a, art. 32 ust. 5, art. 36–40 i art. 43 stosuje się odpowiednio jedynie wówczas, gdy wniosek o ogłoszenie upadłości złożył wyłącznie wierzyciel. Przepis art. 361 stosuje się odpowiednio jedynie wówczas, gdy upadłość została ogłoszona wyłącznie na skutek uwzględnienia wniosku wierzyciela.
Zastosowanie pre-packu w upadłości konsumenckiej
Mimo tego, że stosowanie pre-packu nie jest wykluczone w upadłości konsumenckiej, to ustawodawca zdecydował o wskazaniu takiego rozwiązania wprost w ustawie.
Przepisy art. 56a – 56h stosuje się wobec konsumentów odpowiednio i dłużnik składając wniosek o upadłość konsumencką może również złożyć wniosek o zatwierdzenie warunków sprzedaży składników majątkowych o znacznej wartości (np. nieruchomości). Celem pre-packu jest skrócenie czasu trwania postępowania upadłościowego poprzez szybszą likwidację majątku.
Więcej formalności przy przygotowywaniu wniosku o ogłoszenie upadłości konsumenckiej
Nowa upadłość konsumencka 2020 to więcej formalności. W formularzu konieczne będzie wskazanie m.in. nr NIP, jeżeli był dłużnikowi nadany w ciągu ostatnich 10 lat przed dniem złożenia wniosku, informacji o przychodach i kosztach utrzymania, czy oświadczenia o prawdziwości danych.
Oświadczenie niezgodne z prawdą będzie się wiązało z odpowiedzialnością odszkodowawczą.
Upadłość konsumencka 2020 a przesłanki
24 marca 2020 r. dojdzie do uchylenia art. 491(4) ustawy Prawo upadłościowe, który wskauje okoliczności powodujące oddalenie wniosku o upadłość konsumencką.
Oznacza to zatem, że ogłoszenie upadłości będzie możliwe, jeśli dojdzie do powstania stanu niewypłacalności (niezależnie od przyczyn). Warto jednak pamiętać, że ogłoszenie upadłości to dopiero początek. Założeniem upadłości konsumenckiej jest uzyskanie oddłużenia. Zanim cel ten zostanie osiągnięty powinno dojść do likwidacji majątku i wykonania ewentualnego planu spłaty wierzycieli.
O ile w obowiązującym stanie prawnym (przed nowelizacją z 2020 r.) ogłoszenie upadłości i wszczęcie postępowania najczęściej oznacza, że dojdzie do oddłużenia. O tyle po nowelizacji, ogłoszenie upadłości wcale nie musi oznaczać uwolnienia się od długów.
Przykładowe scenariusze zakończenia postępowania upadłościowego po nowelizacji z 2020 r.
Wariant I – ustalenie planu spłaty wierzycieli
Po ogłoszeniu upadłości przez dłużnika i likwidacji jego majątku sąd może ustanawia plan spłaty wierzycieli. Zgodnie z przepisami po nowelizacji plan spłaty może być ustalony na:
- maksymalnie 36 miesięcy lub na okres nie krótszy niż 36 miesięcy, lecz nie dłuższy niż 84 miesiące.
Upadły wykonuje plan przez wskazany okres i dochodzi do oddłużenia.
Wariant II – umorzenie zobowiązań bez planu spłaty wierzycieli
Do umorzenia zobowiązań bez planu spłaty wierzycieli może dojść, jeśli osobista sytuacja upadłego w oczywisty sposób wskazuje, że jest on trwale niezdolny do dokonywania jakichkolwiek spłat w ramach planu spłaty. Przykładem takiej sytuacji może być niepełnosprawność uniemożliwiająca wykonywanie jakiejkolwiek pracy zarobkowej.
Umorzenie zobowiązań bez planu spłaty następuje stosunkowo szybko, bo po likwidacji majątku upadłego. Chyba, że nie posiada on żadnego majątku, to niedługo po ogłoszeniu upadłości.
Wariant III – warunkowe umorzenie zobowiązań bez planu spłaty
Do warunkowego umorzenia zobowiązań bez planu spłaty może dojść, gdy niezdolność do spłaty zobowiązań nie ma charakteru trwałego. Warunkiem jest jednak to, aby w terminie pięciu lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu upadły ani żaden z wierzycieli nie złoży wniosku o ustalenie planu, na skutek którego sąd, uznając, że ustała niezdolność upadłego do dokonywania jakichkolwiek spłat uchyli postanowienie o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu i ustali plan spłaty wierzycieli.
Dopuszczalne będzie także, na wniosek upadłego lub wierzyciela, uchylenie warunkowego umorzenia zobowiązań i ustalenie planu spłaty również po upływie pięciu lat od dnia uprawomocnienia się postanowienia o warunkowym umorzeniu zobowiązań upadłego bez ustalenia planu.
Kiedy może wystąpić odmowa oddłużenia?
Sąd odmówi ustalenia planu spłaty, umorzenia zobowiązań bez planu lub warunkowego umorzenia, jeśli:
- upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób celowy, w szczególności przez trwonienie części składowych majątku oraz celowe nieregulowanie wymagalnych zobowiązań,
- w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w stosunku do upadłego prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań.
Chyba, że ustalenie planu spłaty wierzycieli lub umorzenie zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli lub warunkowe umorzenie zobowiązań upadłego bez ustalenia planu spłaty wierzycieli jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi.
Przepis ten dopuszcza zatem możliwość, w której sąd ogłasza upadłość dłużnika, lecz ten nie uzyska oddłużenia na skutek wystąpienia przesłanki negatywnej. Przed nowelizacją z marca 2020 r. weryfikacja stanu faktycznego dłużnika pod kątem przesłanek występowała w momencie rozpoznawania wniosku o upadłość. Po nowelizacji dojdzie do przeniesienia tejże czynności na etap po ogłoszeniu upadłości.
Jeśli chcesz się odpowiednio przygotować do ogłoszenia upadłości przed nowelizacją lub po, to skontaktuj się z nami! Zobacz na jaką pomoc możesz liczyć – usługi
Zgłaszanie wierzytelności przez wierzycieli
Istotną zmianą, która może przełożyć się na szybkość postępowania jest zmiana metody zgłaszania swoich wierzytelności przez wierzycieli. Obecnie wierzyciele dokonują zgłoszeń do sądu, który bada je pod kątem formalnym, a następnie przekazuje syndykowi w celu sporządzenia odpowiedniej listy. Proceder ten potrafi trwać miesiącami. Wraz ze zmianą przepisów zgłoszenia będą kierowane bezpośrednio do syndyka, co może znacznie skrócić czas trwania postępowania.
Autor artykułu
Filip Kozik – doradca restrukturyzacyjny specjalizujący się w sprawach z zakresu restrukturyzacji i upadłości firm.