Sanacja firmy, czyli nic innego jak postępowania sanacyjne w oparciu o przepisy prawa restrukturyzacyjnego, jest najbardziej angażującą organy publiczne procedurą. W jednym z artykułów nakreśliliśmy przykładowy schemat sanacji – Postępowanie sanacyjne. Niemniej, warto poświęcić nieco więcej uwagi i zagłębić się w detale.

Celem postępowania jest uniknięcie ogłoszenia upadłości dłużnika. Sanacja umożliwia dłużnikowi przeprowadzenie działań sanacyjnych oraz zawarcie układu po sporządzeniu i zatwierdzeniu spisu wierzytelności.

Z kolei przez działania sanacyjne należy rozumieć:

czynności prawne i faktyczne, które zmierzają do poprawy sytuacji ekonomicznej dłużnika i mają na celu przywrócenie dłużnikowi zdolności do wykonywania zobowiązań, przy jednoczesnej ochronie przed egzekucją.

Postępowanie w przedmiocie otwarcia sanacji

Wniosek o otwarcie postępowania sanacyjnego może złożyć sam dłużnik, a także jego wierzyciel osobisty. W przypadku osób prawnych podlegających wpisowi do KRS wniosek może zostać też zgłoszony przez kuratora ustanowionego na podstawie art. 42 par. 1 Kodeksu cywilnego.

Wniosek o otwarcie sanacji powinien zawierać wszelkie wymogi formalne wynikające z art. 284 Prawo restrukturyzacyjne. Będą to m.in.:

• oznaczenie dłużnika (imię i nazwisko lub nazwa, a także PESEL albo nr KRS);
• wskazanie miejsc, w których znajduje się przedsiębiorstwo dłużnika lub inny jego majątek;
• wstępny plan restrukturyzacyjny wraz z uzasadnieniem wskazującym, że jego wdrożenie przywróci dłużnikowi zdolność do regulowania zobowiązań;
• uprawdopodobnienie do zaspokajania kosztów postępowania sanacyjnego i zobowiązań powstałych po jego otwarciu;
• wykaz wierzycieli;
• sumę wierzytelności z wyszczególnieniem sumy wierzytelności objętych z mocy prawa układem oraz sumę wierzytelności, która może być objęta układem po wyrażeniu zgody;
• wykaz wierzytelności spornych.

Dodatkowo, na tym etapie sąd może żądać zaliczki na poczet wydatków postępowania o otwarcie postępowania sanacyjnego.

Zabezpieczenie majątku

Na etapie postępowania o otwarcie postępowania sanacyjnego, sąd może dokonać zabezpieczenia majątku dłużnika na skutek ustanowienia tymczasowego nadzorcy sądowego albo tymczasowego zarządcy. Stosowne postanowienia podlegają obwieszczeniu.

Rozpoznanie wniosku i postanowienie o otwarciu sanacji

Sąd rozpoznaje wniosek o otwarcie postępowania sanacyjnego na posiedzeniu niejawnym. Winno to nastąpić w terminie 2 tygodni od dnia złożenia wniosku. Wyjątkiem jest sytuacja, w której istnieje konieczność zwołania rozprawy, wtedy wniosek może zostać rozpoznany w terminie 6 tygodni.

Wraz z wydaniem postanowienia zostaje odebrany zarząd własny dłużnikowi i wyznacza zarządcę. Jeśli skuteczność postępowania zależy od udziału dłużnika lub jego reprezentantów, przy jednoczesnej gwarancji należytego sprawowania zarządu, sąd może zezwolić dłużnikowi na wykonywanie zarządu nad całością lub częścią przedsiębiorstwa w zakresie zwykłego zarządu. Istnieje możliwość cofnięcia zezwolenia.

Skutki otwarcia postępowania sanacyjnego

Skutki sanacji co do osoby dłużnika

Po wydaniu postanowienia przez sąd dłużnik zobowiązany jest do wskazania swojego majątku i wskazania dokumentów dotyczących jego działalności, majątku, czy rozliczeń (np. księgi rachunkowe), a także korespondencję. Co więcej, dłużnik udziela zarządcy niezbędnych wyjaśnień odnośnie majątku i działalności.

Wygaśnięciu podlega udzielona przez dłużnika prokura i inne pełnomocnictwa udzielone przez dłużnika. Z kolei zarządca uprawniony jest do udzielania pełnomocnictw, również prokury.

Sanacja firmy i jej skutki wobec majątku dłużnika

Mienie służące prowadzeniu przedsiębiorstwa oraz należące do dłużnika staje się masą sanacyjną. Jej skład ustala zarządca, a dokonuje tego w terminie 30 dni od momentu otwarcia postępowania. Zarządca bazuje na wpisach w księgach i dokumentach bezspornych.

Skutki otwarcia postępowania a zobowiązania dłużnika

W postępowaniu sanacyjnym stosuje się część przepisów wykorzystywanych również w innych rodzajach postępowań. Tym samym, będą to m.in.:

• bezskuteczne są postanowienia umowne zastrzegające zmianę lub rozwiązanie stosunku prawnego, którego stroną jest dłużnik, w przypadku złożenia wniosku o sanację lub otwarcia postępowania;
• bezskuteczne w stosunku do masy układowej są postanowienia umowne utrudniające lub uniemożliwiające osiągnięcie celu postępowania
• niedopuszczalność potrąceń wzajemnych (w przypadkach określonych w art. 253 PrRestr);
• niedopuszczalność wypowiedzenia (bez zgody rady wierzycieli) umowy najmu lub dzierżawy lokalu lub nieruchomości, w których prowadzone jest przedsiębiorstwo dłużnika.

Wśród innych skutków w zakresie zobowiązań należy wskazać też możliwość odstąpienia od umów wzajemnych (przez zarządce za zgodą sędziego-komisarza), które nie zostały wykonane w całości lub części przed dniem otwarcia postępowania sanacyjnego, jeśli świadczenie drugiej strony jest świadczeniem niepodzielnym.

Otwarcie postępowania sanacyjnego wpływa na stosunki pracy i wywołuje takie same skutki jak ogłoszenie upadłości. Z tym zastrzeżeniem, że obowiązki syndyka wykonuje zarządca.

Sanacja a spadki

Spadek, który został otwarty pod dniu otwarcia postępowania sanacyjnego, wchodzi do masy sanacyjnej. Spadek uważa się za przyjęty z dobrodziejstwem inwentarza i nie jest wymagane w tym zakresie żadne oświadczenie zarządcy.

Po otwarciu postępowania sanacyjnego umowa zbycia całości lub części spadku zawarta przez dłużnika jest nieważna. Podobnie wygląda podejmowanie czynności mających na celu rozporządzanie spadkiem przez dłużnika. Bezskuteczne pozostaje też oświadczenie dłużnika o odrzuceniu spadku lub zapisu windykacyjnego, gdy zostało złożone po dniu otwarcia postępowania.

Wpływ postępowania sanacyjnego na postępowania sądowego, administracyjne i sądowoadministracyjne i przed sądami polubownymi

Na skutek otwarcia postępowania sanacyjnego nie dochodzi do wyłączenia możliwości wszczęcia postępowań sądowych, administracyjnych i sadowoadministracyjnych w celu dochodzenia wierzytelności podlegających umieszczeniu w spisie wierzytelności. Postępowania dotyczące masy sanacyjnej mogą być wszczęte i prowadzone wyłącznie przez zarządce albo przeciwko niemu. Zarządca prowadzi je w imieniu własnym na rzecz dłużnika.

Postępowania egzekucyjne, które były wszczęte przed dniem otwarcia postępowania sanacyjnego ulegają zawieszeniu z mocy prawa z dniem otwarcia postępowania. Stwierdzenie zawieszenia postępowania przez sędziego-komisarza wymaga wniosku dłużnika lub zarządcy.

Przygotowanie i realizacja planu restrukturyzacyjnego

W terminie 30 dni od momentu otwarcia postępowania zarządca składa plan restrukturyzacyjny. W uzasadnionych przypadkach termin na złożenie planu może zostać wydłużony do 3 miesięcy.

Do zatwierdzenia planu restrukturyzacyjnego potrzebna jest opinia rady wierzycieli. Zarządca realizuje plan po zatwierdzeniu przez sędziego-komisarza.  W toku realizacji planu możliwa jest jego zmiana.

Przebieg postępowania sanacyjnego

Obowiązkiem zarządcy jest sporządzenie i złożenie sędziemu-komisarzowi spisu wierzytelności w terminie 30 dni od momentu otwarcia postępowania. Sędzia-komisarz zwołuje zgromadzenie wierzycieli w celu głosowania nad układem niezwłocznie po zrealizowaniu całości lub części planu restrukturyzacyjnego. Nie później jednak niż przed upływem 12 miesięcy od otwarcia sanacji.

Do zbycia składników majątkowych wchodzących do masy sanacyjnej potrzebna jest zgoda sędziego-komisarza. Sprzedaż ta wywołuje takie same skutki jak sprzedaż w toku postępowania upadłościowego.

Zakończenie oraz umorzenie postępowania sanacyjnego

Postępowanie sanacyjne zostaje zakończone z dniem uprawomocnienia się postanowienia o zatwierdzeniu układu albo o odmowie zatwierdzenia układu. Postanowienie podlega obwieszczeniu.

Wśród powodów umorzenia postępowania należy wymienić:

• pokrzywdzenie wierzycieli;
• wniosek o umorzenie postępowania dłużnika i zezwolenie rady wierzycieli;
• nieprzyjęcie układu;
• uprawomocnienie się postanowienia o ogłoszeniu upadłości;
• okoliczności wskazujące, że układ nie zostanie wykonany;
• niesubordynacja w wykonywaniu poleceń sędziego-komisarza przez dłużnika. Potrzebne jest dodatkowo zezwolenie rady wierzycieli.

Ponadto, sanacja może zostać umorzona, gdy dłużnik utracił zdolność do bieżącego zaspokajania kosztów postępowania i zobowiązań powstałych po jego otwarciu oraz zobowiązań, które nie mogą zostać objęte układem.

Co dalej jeśli postępowanie sanacyjne zakończy się fiaskiem?

Dłużnik, a także wierzyciel, mogą złożyć uproszczony wniosek o ogłoszenie upadłości w terminie przewidzianym do złożenia zażalenia na postanowienie o umorzeniu postępowania restrukturyzacyjnego albo postanowienie o odmowie zatwierdzenia układu.

Rozpoznanie uproszczonego wniosku o ogłoszenie upadłości wstrzymuje się do czasu rozpoznania zażalenia.

Filip Kozik – doradca restrukturyzacyjny specjalizujący się w sprawach z zakresu restrukturyzacji i upadłości firm.