Pełnienie funkcji członka zarządu z jednej strony wiąże się z uznaniem społecznym i pewnym prestiżem, często również z wyższym niż przeciętna wynagrodzeniem. Z drugiej zaś obciąża olbrzymią odpowiedzialnością w przypadku niedopełnienia obowiązków, nienależyte ich wykonanie, czy też działanie niezgodne z przepisami obowiązującego prawa, co w efekcie może doprowadzić do ponoszenia przez członków zarządu m.in. odpowiedzialności karnej.

Udaremnianie lub uszczuplanie zaspokojenia wierzycieli w razie grożącej niewypłacalności lub upadłości

Jednym z przestępstw przeciwko obrotowi gospodarczemu, które występuje w polskim kodeksie karnym jest przestępstwo udaremnienia lub uszczuplenia zaspokojenia wierzyciela w razie grożącej niewypłacalności lub upadłości – art. 300 kodeksu karnego.

Kto może się dopuścić udaremniania lub uszczuplania zaspokojenia wierzycieli

Istotnym z punktu widzenia niniejszych rozważań jest również to, że przestępstwo to może popełnić dłużnik, któremu grozi upadłość. W kontekście osób fizycznych prowadzących działalność gospodarczą występuje zbieżność pomiędzy upadłym a osobą, która dokonuje uszczuplenia majątku na zaspokojenie wierzyciela.

Jeśli upadłym jest podmiot niebędący osobą fizyczną, a np. spółka z o.o., to mamy do czynienia z sytuacją, kiedy nie występuje tożsamość upadłego (spółki) z osobą działającą na szkodę wierzyciela. Dla zobrazowania tej sytuacji, przytoczyć można przykład członka zarządu spółki, który uszczupla majątek spółki z o.o., której grozi upadłość. W tym przypadku, na mocy art. 300 kk w zbiegu z art. 308 kk, odpowiadać będzie również reprezentujący upadły podmiot – członek zarządu.

Sankcja za popełnienie czynu zabronionego z art. 300 kodeksu karnego

Zgodnie z treścią pierwszego paragrafu wspomnianego przepisu:

Kto, w razie grożącej mu niewypłacalności lub upadłości, udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, że usuwa, ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywiście lub pozornie obciąża albo uszkadza składniki swojego majątku, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Co więcej, jeśli czyn ten wyrządził szkodę wielu wierzycielom, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Zdaniem Sądu Najwyższego zawartym w wyroku z dnia 3 lipca 2007 roku, w sprawie o sygn. akt.: II KK 336/06, Biul. PK 2007, nr 14, przez rzeczone „udaremnienie zaspokojenia wierzyciela” należy rozumieć wyłącznie całkowite uniemożliwienie zaspokojenia jego roszczenia – zatem chodzi o sytuację, w której wierzyciel nie znajdzie zaspokojenia nawet w części. Przez „uszczuplenie zaspokojenia wierzyciela” należy rozumieć z kolei zmniejszenie możliwości zaspokojenia wierzyciela, a więc uniemożliwienie zaspokojenia jego roszczenia w jakiejkolwiek części.

Zachowanie sprawcy przestępstwa z art. 300 kodeksu karnego

Zachowanie się zatem sprawcy przestępstwa opisanego w art. 300 par. 1 polega na takim działaniu, w wyniku którego składniki majątku sprawcy czynu, stają się nieosiągalne dla wierzyciela. Pokrzywdzonym w wyniku popełnienia tego czynu zabronionego z kolei jest każdy, kto jest wierzycielem sprawcy żądającym spełnienia określonego świadczenia.

Mając powyższe na uwadze, należy pamiętać, że członek zarządu ponosi odpowiedzialność karną w momencie ewentualnej niewypłacalności lub upadłości za tzw. udaremnianie lub uszczuplanie zaspokojenia swojego wierzyciela, poprzez usuwanie, ukrywanie, zbywanie, niszczenie, rzeczywiste lub pozorne obciążanie albo uszkadzanie składników swojego majątku. Przestępstwo to zagrożone jest karą pozbawienia wolności do lat 3.