Podstawy do umorzenia postępowania restrukturyzacyjnego dzielą się na obligatoryjne i fakultatywne. Te pierwsze prowadzą do zakończenia postępowania na skutek umorzenia. Wśród nich wymienia się: pokrzywdzenie wierzycieli, wniosek dłużnika o umorzenie, nieprzyjęcie układu i ogłoszenie upadłości. W kolejnym artykule szczegółowo wyjaśnimy te przesłanki, które mogą (lecz nie muszą) spowodować umorzenie procedury. Dzisiaj skupiamy się na przesłankach obligatoryjnych.

Pokrzywdzenie wierzycieli przesłanką do umorzenia postępowania

W art. 325 ust. 1 pkt 1 Prawa restrukturyzacyjnego wskazano, że sąd umarza postępowanie, jeśli zmierzałoby ono do pokrzywdzenia wierzycieli. Umorzenia na podstawie tego przepisu nie należy identyfikować z odmową zatwierdzenia układu, który mógłby skutkować pokrzywdzeniem wierzycieli.

Sąd powołując się na tę regulację umarza postępowanie restrukturyzacyjne, jeśli doszło do nieprawidłowej oceny na etapie otwarcia postępowania lub po jego otwarciu występują okoliczności, które mogą skutkować pokrzywdzeniem. Należy bowiem pamiętać, że na etapie badania wniosku restrukturyzacyjnego przez sąd dochodzi do analizy stanu faktycznego pod kątem ewentualnego pokrzywdzenia. Możliwość stwierdzenia pokrzywdzenia wierzycieli w późniejszym etapie ma skutkować temu, aby eliminować możliwe błędy w ocenie sądów rozpoznających wnioski.

Sytuacją, w której może dojść do pokrzywdzenia wierzycieli jest posiadanie przez dłużnika majątku, który pozwoliłby zaspokoić wierzycieli w większym zakresie niż wynika to z propozycji układowych. Co więcej, przesłanki tej nie należy wykorzystywać w kontekście pojedynczych wierzycieli. Powinna być brana pod uwagę szersza perspektywa i sąd może umorzyć postępowanie, jeśli „uszczerbku” doznaliby wszyscy wierzyciele.

Umorzenie postępowania na podstawie wniosku dłużnika

Kolejną z przesłanek umorzenia restrukturyzacji jest wniosek złożony przez samego dłużnika. Warunkiem jest jednak uzyskanie zgody rady wierzycieli, która reprezentuje ich interesy w toku postępowania. Istotne jest, że wniosek o umorzenie postępowania składany przez dłużnika nie wymaga jego uzasadnienia. Tak samo nie muszą argumentować swojego stanowiska wierzyciele, którzy wyrażają zgodę na zakończenie postępowania.

Rozwiązanie takie pozostaje w sferze swobody decyzyjnej dłużnika oraz wierzycieli, a sąd nie powinien tego ograniczać lub kontrolować. Wyjątkiem jest sytuacja, w której to nie ma ustanowionej rady wierzycieli, a jej obowiązki wykonuje sędzia-komisarz.

Nieprzyjęcie układu

Art. 325 ust. 1 pkt 3 ustawy Prawo restrukturyzacyjne wskazuje wyraźnie, że na wypadek nieprzyjęcia układu dochodzi do umorzenia restrukturyzacji. Brak zawarcia układu może wynikać z nieodpowiedniego kworum umożliwiającego podjęcie uchwały. Art. 113 ust. 1 ustawy wymaga uczestnictwa co najmniej 1/5 wierzycieli uprawnionych do głosowania nad układem. Innym przykładem niezawarcia układu będzie brak aprobaty dla propozycji układowych.

Umorzenie restrukturyzacji na wypadek ogłoszenia upadłości

Ostatnią z obligatoryjnych przesłanek umorzenia postępowania jest uprawomocnienie się postanowienia o ogłoszeniu upadłości dłużnika. Celem restrukturyzacji jest zapobieżenie ogłoszeniu upadłości, zatem nie ma technicznej możliwości prowadzenia jednego i drugiego postępowania. Kwestię te rozstrzygają przepisy Prawa upadłościowego mówiące o tym, że nie można ogłosić upadłości w wypadku otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego. Wyjątkiem od tej reguły jest postępowanie o zatwierdzenie układu, gdzie zdecydowana większość postępowania odbywa się bez udziału sądu (stadium przedsądowe). Wniosek jest składany do sądu po wcześniejszym przyjęciu układu.

Więcej na temat postępowania o zatwierdzenie układu

Z uwagi na powyższe, ogłoszenie upadłości nie jest możliwe, jeśli zostało wszczęte przyspieszone postępowanie układowe, układowe lub sanacyjne. Analogicznie nie ma możliwości wszczęcia restrukturyzacji, gdy doszło do uprawomocnienia się postanowienia o ogłoszeniu upadłości.

Filip Kozik – doradca restrukturyzacyjny specjalizujący się w sprawach z zakresu restrukturyzacji i upadłości firm.