Postępowanie układowe jest jedną z czterech metod restrukturyzacji firmy regulowanych ustawą Prawo Restrukturyzacyjne. Postępowanie układowe umożliwia dłużnikowi zawarcie układu z wierzycielami po sporządzeniu i zatwierdzeniu ostatecznego spisu wierzytelności.

Należy pamiętać, że postępowanie układowe może być prowadzone, gdy suma wierzytelności spornych uprawniających do głosowania nad układem przekracza 15 % sumy wierzytelności uprawniających do głosowania nad układem.

Wszczęcie postępowania układowego

Zgodnie z art. 265 PrRest wniosek o otwarcie postępowania układowego – tożsamo do przyspieszonego postępowania układowego, powinien zawierać wstępny plan restrukturyzacyjny (zawierający wiarygodny plan działania, który w swoich skutkach będzie umożliwiał pokrycie kosztów postępowania, bieżących kosztów utrzymania działalności gospodarczej, a nadto spłaty proponowanego układu) wraz z propozycjami układowymi.

Pamiętać również należy, iż zgodnie z art. 266 PrRest dłużnik we wniosku o otwarcie postępowania układowego winien uprawdopodobnić swoją możliwość do zaspokojenia bieżących kosztów postępowania, a co więcej do regulowania zobowiązań powstałych po dniu jego otwarcia.

Postępowanie zabezpieczające w postępowaniu układowym

Ochrona majątku przedsiębiorstwa w obliczu problemów z płynnością finansową i przed ewentualnym postępowaniem układowym może być kluczem do udanej restrukturyzacji. W przypadku podmiotu, którego działalność w całości opiera się na korzystaniu z konkretnych ruchomości/nieruchomości, utrata tego majątku może być „gwoździem do trumny”, bowiem nie będzie on w stanie generować jakichkolwiek przychodów w toku procedury.

W postępowaniu o otwarcie postępowania układowego możliwe jest zabezpieczenie majątku poprzez:

• ustanowienie tymczasowego nadzorcy sądowego;
• zawieszenie postępowań egzekucyjnych i uchylenie zajęć rachunku bankowego.

Tymczasowy nadzorca sądowy powinien przedsięwziąć wszelkie czynności zmierzające do zabezpieczenia majątku dłużnika dla potrzeb postępowania układowego. Jego rola sprowadza się głównie do kontroli poczynań dłużnika, a także zgłaszania ewentualnych zastrzeżeń. Z kolei zawieszenie postępowań egzekucyjnych i uchylenie zajęć rachunków bankowych może nastąpić na wniosek dłużnika lub tymczasowego nadzorcy sądowego. W przypadku uchylenia zajęć na rachunku bankowym sąd powołuje również tymczasowego nadzorcę sądowego, jeśli nie był ustanowiony wcześniej, bowiem dyspozycja środkami zgromadzonymi na rachunku wymaga jego zgody.

Czas rozpoznania wniosku o otwarcie postępowania układowego

Wniosek dłużnika o otwarcie postępowania układowego powinien zostać rozpoznany przez sąd w terminie dwóch tygodni od dnia jego wniesienia. Odmiennie sytuacja ta wygląda w przypadku, kiedy konieczne jest wyznaczenie terminu posiedzenia, wtedy sąd powinien zdecydować o otwarciu postępowania układowego w terminie 6 tygodni od dnia wniesienia wniosku.

Nadzorca sądowy w postępowaniu układowym

Po otwarciu przez sąd postępowania układowego zostaje powołany nadzorca sądowy (może zostać wskazany przez dłużnika, który uzyskał zgodę wierzycieli mających co najmniej 30% sumy wierzytelności). Ustala on skład masy układowej oraz spis inwentarza. Co istotne, wraz ze spisem inwentarza dokonuje się oszacowania mienia.

Rola nadzorcy sądowego w postępowaniu układowym nie ogranicza się jednak do ww. czynności, bowiem zgodnie z art. 277 PrRest wstępuje on z mocy prawa do postępowań sądowych, administracyjnych, sądowo-administracyjnych dotyczących masy układowej. Co więcej, w sprawach cywilnych nadzorca sądowy występuje też w charakterze interwenienta ubocznego lub uczestnika postępowania.

Nadzorca sądowy w terminie 30 dni od otwarcia postępowania układowego sporządza i składa sędziemu komisarzowi:

1. Plan restrukturyzacyjny – wraz z propozycjami restrukturyzacyjnymi;
2. Spis wierzytelności.

Po otrzymaniu ww. dokumentów sędzia komisarz, bez zbędnej zwłoki wyznacza termin zgromadzenia wierzycieli, w celu głosowania nad układem. Nadmienić należy, iż postępowanie układowe, nie powinno trwać dłużej niż 12 miesięcy.

Inne skutki postępowania układowego

Oprócz ww. skutku w postaci ustanowienia nadzorcy sądowego należy wskazać m.in. to, że:

• dłużnik zobowiązany jest do udzielenia sędziemu-komisarzowi i nadzorcy sądowemu wszelkich potrzebnych wyjaśnień, udostępnienia dokumentów dotyczących przedsiębiorstwa oraz majątku;
• majątek dłużnika staje się masą układową (nie mylić z masą upadłościową);
• obciążanie majątku dłużnika hipoteką, czy hipoteką morską, zastawem, zastawem rejestrowym lub skarbowym, w celu zabezpieczenia wierzytelności powstałej przed dniem otwarcia postępowania układowego, po otwarciu postępowania układowego jest niedopuszczalne za wyjątkiem wynikającym z art. 129 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo restrukturyzacyjne;
• postanowienia umowne zastrzegające rozwiązanie stosunku prawnego, którego stroną jest dłużnik na wypadek złożenia wniosku o otwarcie postępowania układowego lub jego otwarcia są nieważne;
• postanowienia umowne, których stroną jest dłużnik, uniemożliwiające lub utrudniające osiągnięcie celu postępowania układowego są bezskuteczne wobec masy układowej;
• niedopuszczalne jest wypowiedzenie umowy najmu lub dzierżawy nieruchomości, w których prowadzone jest przedsiębiorstwo dłużnika przez wynajmującego od dnia otwarcia postępowania układowego do dnia jego zakończenia lub uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu postępowania.

Postępowanie układowe a postępowania egzekucyjne

Kolejną istotną okolicznością mającą miejsce po otwarciu postępowania układowego jest zawieszenie egzekucji dotyczącej wierzytelności objętej z mocy prawa układem. Istotne jest jednak to, aby postępowanie egzekucyjne zostało wszczęte przed otwarciem postępowania restrukturyzacyjnego. Środki, które zostały przez komornika uzyskane w zawieszonym postępowaniu egzekucyjnym, a jeszcze nie zostały wydane, przelewa się do masy układowej.

Schemat postępowania układowego

Dla lepszego zobrazowania przebiegu oraz celu postępowania układowego, prezentujemy jego ramowy plan:

1. Złożenie wniosku o otwarcie postępowania układowego;
2. Rozpoznanie przez sąd wniosku;
3. Wydanie przez sąd postanowienia o otwarciu postępowania układowego;
4. Nadzorca sądowy sporządza spis wierzytelności – występuje możliwość wnoszenia sprzeciwów;
5. Zwołanie przez sąd zgromadzenia wierzycieli oraz głosowanie nad układem;
6. Wydanie przez sąd postanowienia o zatwierdzeniu układu;
7. Nadzorca sądowy obejmuje funkcję nadzorcy wykonania układu.

Reasumując, postępowanie układowe niesie ze sobą określone konsekwencje mające istotny wpływ na dalsze funkcjonowanie przedsiębiorstwa. Prowadzone jest jednak, jak każde z postępowań restrukturyzacyjnych, w myśl zasady: „im więcej ochrony przed wierzycielami, tym bardziej ograniczone jest prawo zarządu majątkiem”. Należy zatem pamiętać, że w odróżnieniu od zarządcy w postępowaniu sanacyjnym, nadzorca sądowy głównie kontroluje dłużnika. Postępowanie układowe jest zatem dobrym rozwiązaniem dla dłużników, wobec których toczy się wiele spornych postępowań sądowych, administracyjnych, czy egzekucyjnych.

Filip Kozik – doradca restrukturyzacyjny, syndyk, specjalizujący się w sprawach z zakresu prawa upadłościowego i restrukturyzacyjnego.