O kwestii oddłużenia przedsiębiorcy w postępowaniu upadłościowym, możemy mówić jedynie w kontekście osób fizycznych. Wynika to bowiem z tego, że w przypadku osób prawnych i jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, postępowanie upadłościowe co do zasady prowadzi do zakończenia ich bytu. Przedsiębiorcami, którzy mogą uzyskać oddłużenie w postępowaniu upadłościowym są osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą.

Oddłużenie przedsiębiorcy w postępowaniu upadłościowym

Należy pamiętać, że podstawową funkcją postępowania upadłościowego wobec przedsiębiorców jest funkcja windykacyjna i związana z nią zasada maksymalnego zaspokojenia wierzycieli. W dniu 24 marca 2020 r. doszło jednak do nowelizacji przepisów prawa upadłościowego i osoby prowadzące jednoosobową działalność gospodarczą mogą uzyskać oddłużenie na tych samych zasadach co konsumenci.

W jaki sposób przedsiębiorca może uzyskać automatyczne oddłużenie?

Zgodnie z treścią art. 369 PU, w ciągu 30 dni od dnia obwieszczenia o zakończeniu postępowania upadłościowego, upadły będący osobą fizyczną może złożyć wniosek o ustalenie planu spłaty wierzycieli i umorzenie pozostałych zobowiązań.

W związku z wprowadzoną nowelizacją wprowadzono przepis, na podstawie którego upadły może wnioskować o automatyczne oddłużenie, bez konieczności ustanawiania planu spłaty. Warunkiem jest jednak to, aby osobista sytuacja wskazywała na trwałą niezdolność do dokonywania jakichkolwiek spłat. Przykładem może być zły stan zdrowia uniemożliwiający pracę zarobkową lub podeszły wiek.

Warunkowe oddłużenie przedsiębiorcy?

Kolejnym wariantem, z którego sąd może skorzystać jest tzw. warunkowe oddłużenie. Będzie ono występowało, jeżeli niezdolność do dokonywania spłat nie ma charakteru trwałego, a jedynie czasowy. O czasowej niezdolności może być mowa np. wtedy, gdy upadły ma trudności ze znalezieniem zatrudnienia z uwagi na niskie kwalifikacje zawodowe. Jeśli jego kondycja płatnicza nie ulegnie poprawie w ciągu kolejnych 5 lat, a żaden z wierzycieli nie złoży wniosku o plan spłaty, to sąd umorzy zobowiązania.

W przeciwnym wypadku może dojść do ustanowienia planu spłaty wierzycieli. Należy pamiętać, że w okresie 5-letniego oczekiwania upadły nie może dokonywać czynności prawnych dotyczących jego majątku, które mogłyby pogorszyć jego sytuację majątkową.

Kiedy sąd odmówi oddłużenia lub ustanowienia planu spłaty wierzycieli?

Sąd może oddalić wniosek o ustanowienie planu spłaty wierzycieli i oddłużenie albo wniosek o automatyczne oddłużenie, gdy:

• upadły doprowadził do swojej niewypłacalności lub istotnie zwiększył jej stopień w sposób celowy, np. poprzez trwonienie majątku lub celowe nieregulowanie zobowiązań;
• w okresie 10 lat przed dniem zgłoszenia wniosku o upadłość w stosunku do upadłego prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono część lub całość jego zobowiązań.

Jeśli wobec upadłego występują ww. okoliczności, to ratunkiem mogą okazać się tzw. klauzule rozsądku, czyli względy humanitarne oraz słuszności.

Filip Kozik – doradca restrukturyzacyjny, syndyk, specjalizujący się w sprawach z zakresu prawa upadłościowego i restrukturyzacyjnego.